परिचय
श्री रुद्राष्टकम् (Shri Rudrashtakam) ही रुद्राच्या भक्तीतील संस्कृत रचना आहे, जी हिंदू भक्ती कवी तुलसीदास यांनी रचलेली आहे. तुलसीदासांनी पंधराव्या शतकाच्या उत्तरार्धात भारतातील उत्तर प्रदेशात ही प्रार्थना रचली आणि राम चरित मानस या महान ग्रंथासह इतर अनेक साहित्यकृती तयार केल्या.
“रुद्राष्टकम्” (Rudrashtakam) हे स्तोत्र प्रसिद्ध राम चरित मानसच्या उत्तर कांड मधील आहे, जेथे लोमश ऋषींनी भगवान शिवाची प्रार्थना करण्यासाठी हे स्तोत्र रचले होते. आपल्या शिष्याला शिवाच्या शापापासून मुक्त करणे हा त्यांचा मुख्य उद्देश होता. तो यशस्वी झाला आणि त्याने दुसरे वरदान (स्वतःसाठी भक्ती) देखील मागितले.
भगवान शिव, हिंदू धर्माच्या तीन प्रमुख देवतांपैकी एक, विनाश आणि परिवर्तनाची सर्वोच्च देवता म्हणून पूज्य आहे. रुद्राष्टकम् स्तोत्र, हे एक भक्तिगीत आहे जे त्यांच्या दैवी गुणांचे गौरव करते आणि भक्ताची त्यांना पूर्ण शरणागती व्यक्त करते.
श्री शिवस्तुति वाचण्यासाठी Shri Shiv Stuti येथे क्लिक करा.
रुद्राष्टकम् पठणाचे फायदे
नियमितपणे रुद्राष्टकम् (Rudrashtakam) चे पठण केल्याने भक्ताला आध्यात्मिक आणि भौतिक असे अनेक फायदे होतात असे मानले जाते. यापैकी काही फायद्यांचा समावेश आहे:
अडथळे आणि अडचणी दूर करणे: भगवान शिव हे विनाश आणि परिवर्तनाचे देवता मानले जातात आणि रुद्राष्टकमचे पठण केल्याने एखाद्या व्यक्तीच्या जीवनात उपस्थित असलेल्या कोणत्याही अडचणी किंवा अडथळ्यांवर मात करण्यास मदत होते असे मानले जाते.
नकारात्मक ऊर्जांपासून संरक्षण: भगवान शिव हे संरक्षक देखील मानले जातात आणि त्यांच्या भक्तांचे नकारात्मक ऊर्जा, वाईट शक्ती आणि हानीपासून संरक्षण करतात असे म्हटले जाते.
शांती आणि आनंदाची प्राप्ती: हे स्तोत्र नियमितपणे पाठ करणाऱ्यांना शांती, आनंद आणि तृप्तीची भावना देते असे म्हटले जाते.
अध्यात्मिक वाढ आणि मुक्ती: भगवान शिव हे मुक्तीचे परम देवता मानले जातात आणि रुद्राष्टकम् चे पठण केल्याने एखाद्याला आध्यात्मिक वाढ आणि शेवटी मुक्ती मिळण्यास मदत होते असे मानले जाते.
श्री रुद्राष्टकम्
॥ श्री शिव रुद्राष्टक स्तोत्र ॥
नमामीशमीशान निर्वाणरूपं
विभुं व्यापकं ब्रह्मवेदस्वरूपम् ।
निजं निर्गुणं निर्विकल्पं निरीहं
चिदाकाशमाकाशवासं भजेऽहम् ॥ १॥
निराकारमोंकारमूलं तुरीयं
गिरा ज्ञान गोतीतमीशं गिरीशम् ।
करालं महाकाल कालं कृपालं
गुणागार संसारपारं नतोऽहम् ॥ २॥
तुषाराद्रि संकाश गौरं गभीरं
मनोभूत कोटिप्रभा श्री शरीरम् ।
स्फुरन्मौलि कल्लोलिनी चारु गङ्गा
लसद्भालबालेन्दु कण्ठे भुजङ्गा ॥ ३॥
चलत्कुण्डलं भ्रू सुनेत्रं विशालं
प्रसन्नाननं नीलकण्ठं दयालम् ।
मृगाधीशचर्माम्बरं मुण्डमालं
प्रियं शंकरं सर्वनाथं भजामि ॥ ४॥
प्रचण्डं प्रकृष्टं प्रगल्भं परेशं
अखण्डं अजं भानुकोटिप्रकाशम् ।
त्रयः शूल निर्मूलनं शूलपाणिं
भजेऽहं भवानीपतिं भावगम्यम् ॥ ५॥
कलातीत कल्याण कल्पान्तकारी
सदा सज्जनानन्ददाता पुरारी ।
चिदानन्द संदोह मोहापहारी
प्रसीद प्रसीद प्रभो मन्मथारी ॥ ६॥
न यावत् उमानाथ पादारविन्दं
भजन्तीह लोके परे वा नराणाम् ।
न तावत् सुखं शान्ति सन्तापनाशं
प्रसीद प्रभो सर्वभूताधिवासम् ॥ ७॥
न जानामि योगं जपं नैव पूजां
नतोऽहं सदा सर्वदा शम्भु तुभ्यम् ।
जरा जन्म दुःखौघ तातप्यमानं
प्रभो पाहि आपन्नमामीश शम्भो ॥ ८॥
रुद्राष्टकमिदं प्रोक्तं विप्रेण हरतोषये ।
ये पठन्ति नरा भक्त्या तेषां शम्भुः प्रसीदति ॥
॥ इति श्रीगोस्वामितुलसीदासकृतं श्रीरुद्राष्टकं संपूर्णम् ॥
(PDF) Download Shri Rudrashtakam | श्री रुद्राष्टकम्
श्री रुद्राष्टकम् अर्थ
मी ब्रह्मांडाच्या राजाला नमन करतो, ज्याचे स्वरूप मुक्ती आहे, सर्वशक्तिमान आणि सर्वव्यापी ब्रह्म, वेदांच्या रूपात प्रकट झाले आहे. मी भगवान शंकराची उपासना करतो, त्यांच्या तेजाने तेजस्वी, भौतिक गुणविरहित, अविभाज्य, इच्छाशून्य, चैतन्याचे सर्वव्यापी आकाश आणि आकाशालाच त्यांची वस्त्रे धारण करतो. ॥ १॥
“ओम” चा निराकार उगम, सर्वांचा आत्मा, सर्व अवस्था आणि अवस्थांच्या पलीकडे, वाणी, समंजसपणा आणि संवेदना यांच्या पलीकडे असणारा, विस्मयकारक पण दयाळू, कैलासचा अधिपती, मृत्यूचा भक्षक, अमर असा परम परमेश्वराला मी प्रणाम करतो. सर्व गुणांचे निवासस्थान. ॥ २॥
मी भगवान शिवाची पूजा करतो, ज्यांचे रूप अचल हिमालयाच्या बर्फासारखे पांढरे आहे, असंख्य कामदेवांच्या सौंदर्याने तेजस्वी आहे, ज्यांचे मस्तक पवित्र गंगा नदीतून चमकते. चंद्रकोर त्याच्या कपाळाला शोभतो आणि साप त्याच्या गळ्याला झाकतात. ॥ ३॥
कानात लटकणारे झुमके, सुंदर भुवया आणि मोठे डोळे, दयेने भरलेला आनंदी चेहरा आणि गळ्यात निळा डाग असलेला सर्वांचा प्रिय भगवान. ॥ ४॥
मी भगवान शंकराची, भवानीचा पती, उग्र, श्रेष्ठ, तेजस्वी परम भगवान यांची पूजा करतो. अविभाज्य, अजन्मा आणि लाखो सूर्यांच्या तेजाने तेजस्वी; जो त्रिशूल धारण करतो आणि त्रिशूळ दु:खाचे मूळ फाडतो आणि जो केवळ प्रेमानेच प्राप्त होतो. ॥ ५॥
तू जो अखंड, सदैव धन्य आहेस, सृष्टीच्या प्रत्येक चक्राच्या शेवटी वैश्विक विनाशाचे कारण आहेस, शुद्ध अंतःकरणासाठी शाश्वत आनंदाचा स्रोत आहेस, राक्षसाचा वध करणारा, त्रिपुरा, चैतन्य आणि आनंदाचे मूर्तिमंत, शत्रू आहेस. वासना माझ्यावर दया कर, मोह दूर करणारा. ॥ ६॥
हे उमाच्या महादेव, तुझी पूजा केल्याशिवाय या जगात किंवा परलोकात सुख, शांती किंवा दुःखापासून मुक्ती नाही. सर्व प्राणिमात्रांच्या हृदयात वास करणारे आणि ज्याच्यामध्ये सर्व प्राणी आहेत, ते प्राणनाथ तू माझ्यावर कृपा कर. ॥ ७॥
मला योग, प्रार्थना किंवा अनुष्ठान माहित नाही, परंतु प्रत्येक ठिकाणी आणि प्रत्येक क्षणी मी तुला नमस्कार करतो, शंभू! माझ्या प्रभू, माझे रक्षण कर, दुःखी आणि पीडित, जसे मी जन्म, म्हातारपण आणि मृत्यूच्या दु:खात आहे. ॥ ८॥
हे रुद्राष्टकम् हराला (श्री शिवाचे दुसरे नाव) प्रसन्न करण्यासाठी ज्ञानी व्यक्तीने रचले आहे. जे भक्तीभावाने हे पाठ करतात, त्यांच्यावर श्रीशंभू सदैव प्रसन्न राहतात.
अशा प्रकारे श्री गोस्वामी तुलसीदास यांनी रचलेले रुद्राष्टकम् संपते.
निष्कर्ष
रुद्राष्टकम् (Shri Rudrashtakam) हे एक सुंदर आणि शक्तिशाली स्तोत्र आहे जे भगवान शिवाच्या दैवी गुणांचे गुणगान करते आणि भक्ताची त्यांना पूर्ण शरणागती व्यक्त करते. असे मानले जाते की जे नियमितपणे त्याचे पठण करतात त्यांना आशीर्वाद, संरक्षण आणि मुक्ती मिळते आणि आध्यात्मिक वाढ आणि विकासासाठी एक शक्तिशाली साधन मानले जाते. तुम्ही भगवान शिवाचे भक्त असाल किंवा नसाल, हे स्तोत्र शिकण्यासाठी आणि नियमितपणे वाचण्यासाठी वेळ काढण्यास योग्य आहे, कारण त्याची शक्तिशाली ऊर्जा आणि आशीर्वाद तुमच्या जीवनात खूप फायदे आणू शकतात.
श्री शिवस्तुति वाचण्यासाठी Kalbhairavashtak येथे क्लिक करा.
श्री मंगल चंडिका स्तोत्र वाचण्यासाठी Shri Mangal Chandika Stotra येथे क्लिक करा.
- स्त्रोत – विकिपीडिया
