संकट नाशन गणेश स्तोत्र हे एक प्राचीन, प्रभावशाली आणि अतिशय पूजनीय असे संस्कृत स्तोत्र आहे, जे नारद पुराण या पुरातन धर्मग्रंथातून आलेले आहे. या स्तोत्रात भगवान श्रीगणेशाच्या बारा स्वरूपांची महती सांगितली आहे, आणि त्यांच्या स्मरणाने जीवनातील विविध संकटांचे निवारण होते, असा दृढ विश्वास आहे.
“संकट नाशन” या शब्दांचा अर्थच आहे संकटांचा नाश करणारा. म्हणूनच, हे स्तोत्र संकटग्रस्त, अडचणीत असलेल्या किंवा नवस करणाऱ्या भक्तांमध्ये विशेष लोकप्रिय आहे. दररोज श्रद्धेने आणि भक्तिभावाने हे स्तोत्र पठण केल्यास, जीवनातील अडथळे दूर होतात, मनःशांती लाभते आणि सर्व प्रकारची प्रगती साध्य होते, असा अनुभव अनेक भक्तांनी घेतलेला आहे.
श्रीगणेश हे सर्वप्रथम पूजले जाणारे देव मानले जातात. कोणतेही मंगल कार्य सुरू करण्याआधी गणपतीची प्रार्थना करणे हा आपला सनातन परंपरेचा अविभाज्य भाग आहे. त्यांच्या उपासनेत संकट नाशन स्तोत्राला अत्यंत महत्त्वाचे स्थान आहे. हे स्तोत्र फक्त मंत्रांच्या पठणापुरते मर्यादित नसून, ते भक्ताच्या मनात श्रद्धा, विश्वास आणि धैर्य निर्माण करणारे एक शक्तिशाली माध्यम आहे.
स्तोत्राची ऐतिहासिक पार्श्वभूमी
संकट नाशन गणेश स्तोत्र याचा उल्लेख नारद पुराण या प्रसिद्ध पुराणग्रंथात आढळतो. हे पुराण भक्ती आणि ज्ञानाचा सागर मानले जाते, आणि यामध्ये ऋषी नारद यांनी विविध देवतांच्या स्तुती आणि उपासनेबाबत मार्गदर्शन केले आहे. या स्तोत्राच्या संदर्भात, नारद ऋषी म्हणतात की जो भक्त हे स्तोत्र श्रद्धेने पठण करतो, त्याचे जीवनातील संकट, कष्ट आणि अडथळे निघून जातात.
नारद ऋषी हे देव आणि भक्त यांच्यामधील दुवा मानले जातात. त्यांनी अनेक भक्तांना विविध संकटांतून मार्ग कसा शोधावा, याचे आध्यात्मिक उपाय सांगितले आहेत. संकट नाशन स्तोत्र हे त्याच मार्गदर्शनाचा एक अमूल्य भाग आहे, जे त्यांनी लोकांच्या कल्याणासाठी संकलित आणि प्रचारित केले.
प्राचीन भारतामध्ये स्तोत्रांचे धार्मिक व सामाजिक महत्त्व अत्यंत मोठे होते. स्तोत्र हे केवळ देवतांची स्तुती नव्हे, तर ते भक्ताच्या मनातील भावनांना एक दिशा देणारे, सकारात्मक ऊर्जा निर्माण करणारे आणि सामाजिक स्थैर्य टिकवणारे माध्यम होते. संकट नाशन स्तोत्र जसे भक्तीचे साधन आहे, तसेच ते जीवनातील शिस्त, श्रद्धा, आणि मनःशांतीचे प्रतीक देखील आहे. आजही विविध आश्रम, मंदिरांमध्ये हे स्तोत्र सामूहिकरित्या पठण केले जाते, जे भक्तांमध्ये एकात्मता आणि आध्यात्मिक शक्ती जागवते.
या स्तोत्रामध्ये श्रीगणेशाच्या बारा प्रमुख स्वरूपांची महती वर्णन करण्यात आलेली आहे. प्रत्येक स्वरूप हे गणपतीच्या विविध शक्तींचं आणि गुणांचं प्रतिनिधित्व करतं. ही बारा नावं केवळ स्तोत्रात उच्चारली जात नाहीत, तर ती एक प्रकारची आध्यात्मिक साधना मानली जातात.
गणपतींची १२ नावं आणि त्यांचे विशेष आशीर्वाद:
| गणपतींचं नाव | आशीर्वाद किंवा शक्ती |
|---|---|
| १. सुमुख | सौंदर्य, आकर्षण आणि आनंद देणारा |
| २. एकदंत | एकाग्रता आणि बौद्धिक स्थैर्य |
| ३. कपिल | पवित्रता आणि तेजस्वी स्वरूप |
| ४. गजवक्त्र | सामर्थ्य आणि निर्भयता |
| ५. लंबोदर | समृद्धी आणि सहनशीलता |
| ६. विकट | संकटांवर विजय मिळवणारा |
| ७. विघ्नराज | अडथळे दूर करणारा |
| ८. धूम्रवर्ण | द्विधा विचार नष्ट करणारा |
| ९. भालचंद्र | शांतता आणि मनःशांतीचा प्रतीक |
| १०. विनायक | नेतृत्व आणि निर्णयक्षमता |
| ११. गणपति | समुदायासाठी कल्याणकारी |
| १२. गजानन | सर्वगुणसंपन्न, सर्व संकटांवर मात करणारा |
संकट नाशन गणेश स्तोत्र पठणाचे लाभ
संकट नाशन गणेश स्तोत्राचे नियमित पठण हे केवळ धार्मिक कृती नाही, तर ते एक आध्यात्मिक साधन आहे जे भक्ताच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवते. हजारो वर्षांच्या परंपरेने सिद्ध झालेल्या अनुभवांनुसार, हे स्तोत्र भक्तांच्या विविध गरजांना प्रतिसाद देतं—शारीरिक, मानसिक, बौद्धिक आणि आध्यात्मिक पातळीवर.
- अडथळे दूर होणे: हे स्तोत्र संकटांपासून मुक्ती मिळवून देतं. रोज पठण केल्यास आयुष्यातील अडचणी, अडथळे आणि अनिष्ट शक्ती दूर होतात.
- बुद्धी, संपत्ती आणि यश: श्रीगणेश हे बुद्धीचे दाता आहेत. हे स्तोत्र मनाच्या स्थैर्यासाठी व यश, धन, आणि समृद्धीसाठी प्रभावी आहे.
- मानसिक शांती: हे स्तोत्र मनातील भीती, चिंता व ताण कमी करतं. ध्यानासारखं शांत व संतुलित मन निर्माण करतं.
- विद्यार्थ्यांसाठी फायदेशीर: अभ्यासामध्ये एकाग्रता वाढवते, स्मरणशक्ती मजबूत करते आणि परीक्षेत यश मिळण्यास मदत करते.
हे स्तोत्र केवळ संकट निवारणासाठी नाही, तर जीवन उन्नतीसाठी एक अत्यंत शक्तिशाली साधन आहे. याची अनुभूती भक्तांना त्यांच्या रोजच्या जीवनात सतत मिळत असते.
संकट नाशन गणेश स्तोत्र कधी व कसे म्हणावे?
योग्य वेळ:
- सूर्योदय: दिवसाची सकारात्मक सुरुवात.
- दुपारी: मनःशांती व ऊर्जा पुनर्भरण.
- संध्याकाळी: दिवसाचा शेवट शांततेने.
पठणाची तयारी:
- स्नान करून स्वच्छ वस्त्र धारण करावीत.
- शांत, श्रद्धेने भरलेले मन आवश्यक.
- भक्तिभावाने जप केल्यास अधिक परिणामकारक.
पूजा विधी:
- फुले, तुळस, उदबत्ती अर्पण करावीत.
- मोदक, लाडू किंवा फळांचा नैवेद्य अर्पण.
- दिवा लावून शांततेत स्तोत्र पठण.
खास प्रसंगी पठण:
- नवीन कार्य / व्यवसायाची सुरुवात.
- विवाह, साखरपुडा वा शुभकार्य.
- परीक्षा काळात विद्यार्थ्यांसाठी लाभदायक.
Sankat Nashan Ganesh Stotra | संकट नाशन गणेश स्तोत्र
प्रणम्य शिरसा देवं गौरीपुत्रं विनायकम् ।
भक्तावासं स्मरेन्नित्यं आयुः कामार्थसिद्धये ॥
प्रथमं वक्रतुण्डं च एकदन्तं द्वितीयकम् ।
तृतीयं कृष्णपिङ्गाक्षं गजवक्त्रं चतुर्थकम् ॥
लम्बोदरं पञ्चमं च षष्ठं विकटमेव च ।
सप्तमं विघ्नराजं च धूम्रवर्णं तथाष्टमम् ॥
नवमं भालचन्द्रं च दशमं तु विनायकम् ।
एकादशं गणपतिं द्वादशं तु गजाननम् ॥
द्वादशैतानि नामानि त्रिसंध्यं यः पठेन्नरः ।
न च विघ्नभयं तस्य सर्वसिद्धिकरं प्रभो ॥
विद्यार्थी लभते विद्यां धनार्थी लभते धनम् ।
पुत्रार्थी लभते पुत्रान् मोक्षार्थी लभते गतिम् ॥
जपेद्गणपतिस्तोत्रं षड्भिर्मासैः फलम् लभेत् ।
संवत्सरेण सिद्धिं च लभते नात्र संशयः ॥
अष्टेभ्यो ब्राह्मणेभ्यश्च लिखित्वा यः समर्पयेत् ।
तस्य विद्या भवेत्सर्वा गणेशस्य प्रसादतः ॥
॥ इति श्रीनारदपुराणे संकष्टनाशनं गणेशस्तोत्रं सम्पूर्णम्‌ ॥
(PDF) Download Sankat Nashan Ganesh Stotra | संकट नाशन गणेश स्तोत्र
दारिद्र्य दहन शिव स्तोत्र वाचण्यासाठी Daridra Dahan Shiv Stotra येथे क्लिक करा.
